QCVN 08:2023/BTNMT – Quy Chuẩn Về Chất Lượng Nước Mặt Tại Việt Nam

Ngày đăng: 18/04/2025

4136 Lượt xem

0 Đánh giá

Mục lục [Ẩn]

1. Giới thiệu về QCVN 08:2023/BTNMT
2. Mục đích và phạm vi áp dụng
3. Các thông số ảnh hưởng đến sức khỏe con người
4. Bảng chỉ tiêu kỹ thuật phân loại chất lượng nước mặt
5. Ứng dụng thực tiễn của QCVN 08:2023/BTNMT

Trong bối cảnh tài nguyên nước ngày càng chịu áp lực từ ô nhiễm và biến đổi khí hậu, việc thiết lập và cập nhật các quy chuẩn về chất lượng nước mặt đóng vai trò vô cùng quan trọng. Nhằm nâng cao hiệu quả giám sát và bảo vệ nguồn nước, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã ban hành QCVN 08:2023/BTNMT – quy chuẩn kỹ thuật quốc gia mới nhất về chất lượng nước mặt, thay thế cho QCVN 08-MT:2015/BTNMT trước đây.

Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn tổng quan, chính xác và chi tiết nhất về quy chuẩn này phù hợp với các doanh nghiệp, tổ chức, cơ quan môi trường và cộng đồng đang quan tâm đến công tác quan trắc nước mặt.

1. Giới thiệu về QCVN 08:2023/BTNMT

QCVN 08:2023/BTNMT là Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt, do Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành theo Thông tư số 01/2023/TT-BTNMT ngày 13/03/2023. Quy chuẩn này chính thức có hiệu lực từ ngày 12/09/2023 và thay thế hoàn toàn cho QCVN 08-MT:2015/BTNMT.

Quy chuẩn này có sự thay đổi về cách phân loại chất lượng nước mặt, mở rộng danh mục thông số giám sát và bổ sung giới hạn đối với các chất gây ô nhiễm nghiêm trọng đến sức khỏe con người và hệ sinh thái.

2. Mục đích và phạm vi áp dụng

QCVN 08:2023/BTNMT quy định giá trị giới hạn các thông số chất lượng môi trường nước mặt, áp dụng cho:

Các nguồn nước mặt tự nhiên trên lục địa hoặc hải đảo: sông, suối, kênh, mương, khe, rạch, hồ, ao, đầm.

Mục đích quản lý, đánh giá, phân loại chất lượng nước mặt, làm căn cứ để bảo vệ và sử dụng nguồn nước cho các hoạt động như sinh hoạt, nông nghiệp, công nghiệp, giao thông đường thủy, bảo tồn sinh học, đồng thời hỗ trợ thực hiện các quy định pháp luật về môi trường, bao gồm cấp phép xả thải và lập báo cáo Đánh giá tác động môi trường (ĐTM).

Quy chuẩn này áp dụng cho cơ quan quản lý nhà nước về môi trường và mọi tổ chức, cộng đồng dân cư, hộ gia đình, cá nhân có hoạt động liên quan đến chất lượng nước mặt trên lãnh thổ Việt Nam.

3. Các thông số ảnh hưởng đến sức khỏe con người

QCVN 08:2023/BTNMT quy định các thông số ảnh hưởng đến sức khỏe con người trong Bảng 1, nhằm đảm bảo nước mặt an toàn khi sử dụng trực tiếp (không qua xử lý) cho các mục đích khác nhau. Bảng này liệt kê 40 thông số (xem chi tiết tại quy chuẩn được trích dẫn cuối bài), bao gồm kim loại nặng, hóa chất hữu cơ, chất dinh dưỡng, hợp chất vô cơ, vi sinh vật và chất phóng xạ. Một số thông số tiêu biểu có thể kể đến bao gồm:

Thông số	Đơn vị	Giới hạn tối đa
Nitrit (NO₂⁻, tính theo N)	mg/L	0,05
Amoni (NH₄⁺, tính theo N)	mg/L	0,3
Arsenic (As)	mg/L	0,01
Thủy ngân (Hg)	mg/L	0,001
Tổng DDT	µg/L	1,0
Benzene	mg/L	0,01
E. coli	MPN hoặc CFU/100 mL	20
Tổng hoạt độ phóng xạ α	Bq/L	0,1
Tổng hoạt độ phóng xạ β	Bq/L	1,0

Lưu ý:

Các thông số trong Bảng 1 quy định giới hạn tối đa để đánh giá nước mặt có đáp ứng yêu cầu bảo vệ sức khỏe con người hay không. Nếu giá trị trung bình số học hàng năm của ít nhất một thông số vượt ngưỡng, nước mặt tại điểm đo được coi là không đạt mục tiêu bảo vệ sức khỏe.

Doanh nghiệp và cơ quan quản lý cần ưu tiên quan trắc các thông số này nếu nguồn nước được sử dụng cho sinh hoạt, sản xuất thực phẩm hoặc các mục đích liên quan trực tiếp đến con người.

4. Bảng chỉ tiêu kỹ thuật phân loại chất lượng nước mặt

QCVN 08:2023/BTNMT sử dụng hai bảng để phân loại chất lượng nước mặt thành 4 mức A, B, C, D, dựa trên các thông số ảnh hưởng đến đời sống thủy sinh và hệ sinh thái. Dưới đây là chi tiết cả hai bảng:

Bảng 2: Chỉ tiêu phân loại chất lượng nước mặt chảy (sông, suối, kênh, mương, khe, rạch) theo QCVN 08:2023/BTNMT

Thông số	Đơn vị	Mức A	Mức B	Mức C	Mức D
pH	-	6,5 – 8,5	6,0 – 8,5	6,0 – 8,5	<6,0 hoặc >8,5
BOD₅	mg/L	≤ 4	≤ 6	≤ 10	>10
COD	mg/L	≤ 10	≤ 15	≤ 20	>20
TOC	mg/L	≤ 4	≤ 6	≤ 8	>8
TSS	mg/L	≤ 25	≤ 100	>100 và không có rác nổi	>100 và có rác nổi
DO	mg/L	≥ 6,0	≥ 5,0	≥ 4,0	≥ 2,0
Tổng Photpho (TP)	mg/L	≤ 0,1	≤ 0,3	≤ 0,5	>0,5
Tổng Nitơ (TN)	mg/L	≤ 0,6	≤ 1,5	≤ 2,0	>2,0
Tổng Coliform	CFU hoặc MPN/100 mL	≤ 1.000	≤ 5.000	≤ 7.500	>7.500
Coliform chịu nhiệt	CFU hoặc MPN/100 mL	≤ 200	≤ 1.000	≤ 1.500	>1.500

Bảng 3: Chỉ tiêu phân loại chất lượng nước mặt đứng (hồ, ao, đầm) theo QCVN 08:2023/BTNMT

Thông số	Đơn vị	Mức A	Mức B	Mức C	Mức D
pH	-	6,5 – 8,5	6,0 – 8,5	6,0 – 8,5	<6,0 hoặc >8,5
BOD₅	mg/L	≤ 4	≤ 6	≤ 10	>10
COD	mg/L	≤ 10	≤ 15	≤ 20	>20
TOC	mg/L	≤ 4	≤ 6	≤ 8	>8
TSS	mg/L	≤ 5	≤ 15	>15 và không có rác nổi	>15 và có rác nổi
DO	mg/L	≥ 6,0	≥ 5,0	≥ 4,0	≥ 2,0
Tổng Photpho (TP)	mg/L	≤ 0,1	≤ 0,3	≤ 0,5	>0,5
Tổng Nitơ (TN)	mg/L	≤ 0,6	≤ 1,5	≤ 2,0	>2,0
Chlorophyll-a	mg/m³	≤ 14	≤ 35	≤ 70	>70
Tổng Coliform	CFU hoặc MPN/100 mL	≤ 1.000	≤ 5.000	≤ 7.500	>7.500
Coliform chịu nhiệt	CFU hoặc MPN/100 mL	≤ 200	≤ 1.000	≤ 1.500	>1.500

Trong đó:

Mức A: Chất lượng nước tốt, hệ sinh thái trong môi trường nước có hàm lượng Oxy hòa tan (DO) cao, có thể sử dụng cho các mục đích sau khi xử lý phù hợp.

Mức B: Chất lượng nước trung bình, hệ sinh thái tiêu thụ nhiều Oxy hòa tan do chứa chất ô nhiễm, có thể sử dụng cho sản xuất công nghiệp, nông nghiệp sau khi áp dụng các biện pháp xử lý phù hợp.

Mức C: Chất lượng nước xấu, hệ sinh thái có lượng Oxy hòa tan giảm mạnh do chứa nhiều chất ô nhiễm, không gây mùi khó chịu, có thể sử dụng cho sản xuất công nghiệp sau khi xử lý phù hợp.

Mức D: Chất lượng nước rất xấu, có thể gây ảnh hưởng lớn đến sinh vật sống do nồng độ Oxy hòa tan thấp và chất ô nhiễm cao, chỉ phù hợp cho giao thông đường thủy hoặc các mục đích yêu cầu chất lượng thấp.

Ghi chú:

Thông số Chlorophyll-a được áp dụng cho các chương trình quan trắc môi trường sau 03 năm kể từ thời điểm Quy chuẩn này được ban hành.

Mỗi thông số được đánh giá riêng lẻ để phân loại chất lượng nước

Đối với nước mặt bị nhiễm mặn, sử dụng thông số TOC thay cho COD để đánh giá chất lượng.

5. Ứng dụng thực tiễn của QCVN 08:2023/BTNMT

QCVN 08:2023/BTNMT đóng vai trò thiết yếu trong quản lý và bảo vệ nguồn nước mặt, ứng dụng cụ thể đối với:

Cơ quan quản lý nhà nước: Dựa vào quy chuẩn để giám sát chất lượng nước mặt, kiểm tra hoạt động xả thải và xây dựng kế hoạch cải thiện môi trường nước.

Doanh nghiệp: Sử dụng quy chuẩn làm cơ sở lập báo cáo Đánh giá tác động môi trường (ĐTM), thiết kế hệ thống xử lý nước thải đạt chuẩn và đảm bảo tuân thủ pháp luật môi trường.

Tổ chức môi trường và cộng đồng: Tham gia quan trắc, đánh giá chất lượng nước, nâng cao nhận thức và giám sát các hoạt động ảnh hưởng đến nguồn nước.

QCVN 08:2023/BTNMT là một bước tiến quan trọng trong quản lý tài nguyên nước tại Việt Nam. Quy chuẩn không chỉ cập nhật cách tiếp cận khoa học hơn, mà còn mang tính thực tiễn cao, phù hợp với yêu cầu phát triển bền vững. Với các quy định chi tiết về thông số sức khỏe con người và phân loại chất lượng nước, quy chuẩn này giúp bảo vệ hệ sinh thái thủy sinh, đảm bảo an toàn cho cộng đồng.

Doanh nghiệp, tổ chức và cơ quan quản lý cần nắm vững quy chuẩn, thực hiện quan trắc đúng cách và phối hợp với chuyên gia môi trường để: