QUAN TRẮC NƯỚC SẠCH A-Z: HƯỚNG DẪN TOÀN DIỆN VỀ QUY TRÌNH, CHỈ TIÊU & CÔNG NGHỆ MỚI NHẤT
- 1. Quan trắc nước sạch là gì? Tại sao phải quan trắc nước sạch?
- 2. Cơ sở pháp lý của quan trắc nước sạch
- 3. Các chỉ tiêu và tần suất quan trắc nước sạch bắt buộc theo QCVN 01-1:2024/BYT
- 3.1. Phân loại chỉ tiêu quan trắc nước sạch theo QCVN 01-1:2024/BYT
- 3.2. Quy định về tần suất quan trắc và giám sát
- 4. Công nghệ quan trắc nước sạch hiện đại
Trong bối cảnh đô thị hóa và biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, nguồn nước sạch trở thành một tài sản vô cùng quý giá. Nước không chỉ là nhu cầu thiết yếu mà còn là yếu tố tiên quyết đối với sức khỏe và sự phát triển bền vững. Trách nhiệm đảm bảo chất lượng nước cấp luôn thuộc về các đơn vị sản xuất và cung cấp nước. Vậy nước đã qua xử lý có thực sự an toàn trong suốt quá trình vận chuyển qua mạng lưới cấp nước phức tạp?
Câu trả lời nằm ở hoạt động quan trắc nước sạch, khâu kiểm soát chất lượng
1. Quan trắc nước sạch là gì? Tại sao phải quan trắc nước sạch?
Quan trắc nước sạch (hay quan trắc chất lượng nước cấp) là quá trình theo dõi, đo lường và đánh giá các chỉ tiêu chất lượng nước một cách thường xuyên, liên tục tại các điểm trọng yếu (như đầu ra nhà máy và trên mạng lưới).
Hoạt động này không chỉ là yêu cầu bắt buộc để tuân thủ pháp luật (theo QCVN 01-1:2024/BYT) mà còn giúp đơn vị cấp nước:
-
Phát hiện và cảnh báo sớm mọi biến động bất thường về chất lượng nước (ví dụ: mất Clo dư, tăng độ đục).
-
Đảm bảo sự minh bạch và xây dựng lòng tin với người tiêu dùng.
-
Tối ưu hóa quy trình vận hành và xử lý nước.
2. Cơ sở pháp lý của quan trắc nước sạch
Mọi đơn vị cấp nước tại Việt Nam đều phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về kiểm tra, giám sát chất lượng nước. Cơ sở pháp lý chính đang chuyển đổi như sau:
-
Quy chuẩn áp dụng: QCVN 01-1:2024/BYT – Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt.
-
Các nhóm chỉ tiêu bắt buộc phải kiểm tra (Nhóm A, Nhóm B).
-
Ngưỡng giới hạn cho phép của từng chỉ tiêu.
-
Tần suất, chế độ kiểm tra giám sát chất lượng nước sạch.
Yêu cầu về quan trắc tự động: Ngoài việc kiểm tra định kỳ tại phòng thí nghiệm, các quy định hiện đại cũng khuyến khích và dần bắt buộc các đơn vị cấp nước quy mô lớn phải lắp đặt hệ thống quan trắc online/tự động tại các điểm chiến lược để giám sát các thông số quan trọng 24/7 và truyền dữ liệu về cơ quan quản lý.
3. Các chỉ tiêu và tần suất quan trắc nước sạch bắt buộc theo QCVN 01-1:2024/BYT
Việc quan trắc nước sạch được thực hiện dựa trên các nhóm chỉ tiêu và tần suất cụ thể được quy định chi tiết trong Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 01-1:2024/BYT. Quy chuẩn đã được xây dựng theo hướng nghiêm ngặt hơn, phù hợp với tiêu chuẩn quốc tế và tình hình ô nhiễm hiện nay.
3.1. Phân loại chỉ tiêu quan trắc nước sạch theo QCVN 01-1:2024/BYT
Quy chuẩn mới phân loại các thông số thành hai nhóm chính, quy định tần suất và phương pháp giám sát khác nhau:
A. Nhóm chỉ tiêu A (thông số bắt buộc áp dụng và quan trắc thường xuyên)
Đây là nhóm các chỉ tiêu cơ bản, dễ bị biến động và ảnh hưởng trực tiếp, tức thời đến sức khỏe, do đó cần được kiểm soát liên tục và chặt chẽ nhất. Các đơn vị cấp nước bắt buộc phải kiểm tra tất cả các thông số này.
|
Chỉ tiêu |
Ngưỡng giới hạn (Ví dụ) |
Vai trò trong Quan trắc Online |
|
Clo dư |
Trong khoảng 0.2 - 1.0 mg/L |
Cực kỳ quan trọng. Kiểm soát hiệu quả khử trùng và ngăn ngừa tái nhiễm. |
|
Độ đục |
2 NTU |
Chỉ thị hiệu quả lọc. Tăng đột ngột cảnh báo sự cố. |
|
pH |
6.0 - 8.5 |
Đảm bảo tính ổn định, tối ưu hóa quá trình khử trùng. |
|
Amoni (NH4+) |
1 mg/L |
Chỉ thị ô nhiễm hữu cơ và hiệu quả xử lý. |
|
Permanganate (Chỉ số KMnO4) |
< 2 mg/L |
Chỉ thị mức độ chất hữu cơ dễ bị oxy hóa. |
|
E.coli/Coliform |
<1 CFU/100 mL |
Chỉ tiêu vi sinh bắt buộc (thường kiểm tra nhanh/phòng thí nghiệm). |
B. Nhóm Chỉ tiêu B (Thông số Áp dụng theo Đặc thù Địa phương)
Bao gồm các chỉ tiêu hóa học vô cơ, hữu cơ độc hại, thuốc bảo vệ thực vật và phóng xạ. Các chỉ tiêu này có tần suất kiểm tra thấp hơn và việc lựa chọn thông số để giám sát sẽ dựa trên:
-
Đặc điểm nguồn nước thô (nước mặt, nước ngầm).
-
Nguy cơ ô nhiễm công nghiệp/nông nghiệp tại khu vực.
-
Quyết định của UBND cấp tỉnh/thành phố.
3.2. Quy định về tần suất quan trắc và giám sát
Quy chuẩn QCVN 01-1:2024/BYT quy định tần suất quan trắc dựa trên công suất thiết kế của hệ thống cấp nước và loại hình kiểm tra:
-
Đối với đơn vị có công suất hệ thống cấp nước >= 1000 m3/ ngày đêm, tần suất thử nghiệm định kỳ nội kiểm là 1 lần/ ngày đối với các chỉ tiêu nhóm A, 6 tháng/ lần đối với các chỉ tiêu nhóm B. Ngoại kiểm ít nhất 3 tháng/ lần
-
Đối với đơn vị có công suất hệ thống cấp nước < 1000 m3/ ngày đêm, tần suất thử nghiệm định kỳ nội kiểm tối thiểu là 3 lần/tuần đối với các chỉ tiêu nhóm A, 6 tháng/ lần đối với các chỉ tiêu nhóm B. Ngoại kiểm ít nhất 6 tháng/ lần
Việc quan trắc nước sạch online cho các chỉ tiêu nhóm A (đặc biệt là Clo dư, Độ đục, pH) được khuyến khích tối đa, giúp đơn vị cấp nước đạt chuẩn tần suất giám sát 01 lần/ngày đêm một cách tự động và chính xác, loại bỏ rủi ro sai sót của việc lấy mẫu thủ công.
4. Công nghệ quan trắc nước sạch hiện đại
Aquaco cung cấp giải pháp quan trắc nước sạch online toàn diện, giúp các đơn vị cấp nước kiểm soát chất lượng 24/7 và tối ưu hóa vận hành. Được cấu thành từ 3 thành phần chính, được thiết kế theo mô hình tích hợp, đảm bảo tính ổn định, độ chính xác cao và khả năng kết nối linh hoạt theo quy định của cơ quan chức năng.
4.1. Bộ cảm biến và thiết bị đo phân tích
Tùy theo điều kiện thực tế của từng điểm lấy mẫu (nguồn, sau xử lý, sau khử trùng, mạng phân phối...), bộ cảm biến có thể bao gồm:
-
Cảm biến đo pH: giúp xác định mức độ axit/kiềm.
-
Máy phân tích độ đục TU5300/ TU5400: phản ánh độ trong của nước, là chỉ tiêu nhạy để phát hiện rò rỉ, xâm nhập hoặc sự cố trong quá trình xử lý.
-
Máy phân tích Clo dư CL17sc/ Cl17sc ULR: đảm bảo nước sau khử trùng vẫn duy trì nồng độ Clo an toàn, đủ khả năng diệt khuẩn nhưng không vượt ngưỡng gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
-
Cảm biến amoni, nitrat, TOC hoặc độ kiềm (tùy chọn): hỗ trợ mở rộng phạm vi giám sát cho các nhà máy nước yêu cầu cao về chất lượng và an toàn sinh học.
Các cảm biến và máy phân tích sử dụng công nghệ quang học và điện cực thông minh (ISE) giảm thiểu trôi số, tự động hiệu chuẩn và lưu trữ dữ liệu hiệu chuẩn riêng biệt. Nhờ đó, thiết bị duy trì độ chính xác lâu dài và dễ dàng thay thế, bảo trì.
4.2. Bộ điều khiển trung tâm, truyền dữ liệu (Data Logger) và nền tảng phần mềm giám sát
-
Toàn bộ dữ liệu thu được từ cảm biến được truyền đến bộ thu thập dữ liệu (Data Logger) – nơi lưu trữ, xử lý sơ bộ sau đó truyền dữ liệu về bộ hiển thị và gửi thông tin về phần mềm trung tâm hoặc nền tảng giám sát trực tuyến như Aqua IoT Webserver.
-
Các dữ liệu được ghi nhận theo dữ liệu real-time, hiển thị trực quan qua biểu đồ xu hướng hoặc bản đồ GIS.
-
Hệ thống cảnh báo đa kênh tự động gửi cảnh báo qua SMS, Email, hoặc thông báo ứng dụng ngay khi bất kỳ thông số nào vượt ngưỡng cho phép.
-
Tự động trích xuất các báo cáo tuân thủ theo form mẫu của cơ quan quản lý, giúp tiết kiệm thời gian và đảm bảo tính chính xác pháp lý.
-
Hệ thống có khả năng kết nối linh hoạt qua 4G/5G, LAN hoặc Modbus RTU/TCP, tương thích với Trung tâm điều hành SCADA hoặc hệ thống quản lý của cơ quan chức năng.
Có thể nói, quan trắc nước sạch là một quá trình liên tục, yêu cầu sự kết hợp giữa việc tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn pháp lý và ứng dụng công nghệ hiện đại. Việc duy trì chất lượng nước an toàn, ổn định không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là cam kết đạo đức đối với sức khỏe cộng đồng và uy tín của đơn vị cấp nước.
📞 Liên hệ Aquaco ngay để nhận tư vấn giải pháp quan trắc nước sạch online
Với vai trò là đại lý ủy quyền chính thức của Hach tại Việt Nam, Aquaco cung cấp đầy đủ tất cả các dòng thiết bị cho hệ thống quan trắc nước sạch. Nếu bạn muốn lắp đặt trạm quan trắc tự động để giám sát Clo dư, Độ đục, pH, Amoni... liên tục 24/7 ? Hãy để đội ngũ chuyên gia của chúng tôi phân tích nhu cầu cụ thể của hệ thống cấp nước của bạn và thiết kế giải pháp quan trắc tối ưu nhất.
Tin tức liên quan
30/10/2025 37 Lượt xem
Độ đục là một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất khi đánh giá chất lượng nước phản ánh mức độ trong, sạch của nguồn nước, đồng thời cho thấy sự hiện diện của các hạt lơ lửng, vi sinh vật hoặc chất hữu cơ. Việc kiểm soát chỉ tiêu này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong các nhà máy xử lý nước cấp, nước uống, cũng như trong hệ thống xử lý nước thải.
28/10/2025 58 Lượt xem
Trong các hệ thống xử lý và phân phối nước, chỉ tiêu Clo dư là thông số quan trọng để đánh giá hiệu quả khử trùng và đảm bảo an toàn vệ sinh nước trước khi cấp đến người sử dụng. Việc duy trì nồng độ Clo ổn định đóng vai trò then chốt trong việc ngăn ngừa tái nhiễm vi sinh và bảo đảm chất lượng nước theo quy chuẩn. Tuy nhiên, các yếu tố như biến động áp lực, nhiệt độ, hay thay đổi thành phần nước đầu vào có thể làm cho việc kiểm soát Clo trở nên khó khăn nếu chỉ dựa vào phép đo thủ công.
18/10/2025 120 Lượt xem
Trong nhiều năm qua, nước giếng khoan vẫn được xem là nguồn cung cấp nước sinh hoạt phổ biến tại Việt Nam, đặc biệt ở các khu vực chưa có hệ thống cấp nước tập trung. Tuy nhiên, trước thực trạng ô nhiễm môi trường ngày càng gia tăng, câu hỏi “nước giếng khoan có thật sự an toàn?” đang trở nên đáng lo ngại hơn bao giờ hết.
15/10/2025 95 Lượt xem
Trong sản xuất thực phẩm và đồ uống, nước là yếu tố nền tảng ảnh hưởng đến mọi giai đoạn – từ rửa nguyên liệu, pha chế, đến làm mát và vệ sinh thiết bị. Chính vì vậy, việc quan trắc nước liên tục và chính xác không chỉ giúp doanh nghiệp duy trì chất lượng sản phẩm mà còn đảm bảo tuân thủ quy chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và bảo vệ thương hiệu trước người tiêu dùng.
10/10/2025 147 Lượt xem
HACH DR300 pocket colorimeter là thiết bị đo màu cầm tay thế hệ mới, được tin dùng để phân tích nhanh chóng và chính xác các chỉ tiêu quan trọng như Clo dư/tổng, amoni, nhôm, đồng,... Trong các lĩnh vực nước sạch, nước thải, và công nghiệp. Việc nắm vững cách sử dụng HACH DR300 sẽ đảm bảo kết quả đo lường chính xác và độ tin cậy cao.
08/10/2025 136 Lượt xem
Trong vận hành các trạm quan trắc nước tự động, độ ổn định và chính xác của hệ thống thiết bị là yếu tố vô cùng quan trọng. Một số trạm được lắp đặt ngoài trời, đặc biệt gần sông hồ, khu công nghiệp hoặc vùng đồng bằng trống trải, nguy cơ bị ảnh hưởng bởi sét là rất cao. Không chỉ sét đánh trực tiếp, mà sét lan truyền – dòng điện cảm ứng từ các cú đánh sét ở xa – cũng có thể gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho các thiết bị điện tử nhạy cảm như cảm biến, bộ điều khiển và modem truyền dữ liệu.
06/10/2025 147 Lượt xem
Trạm quan trắc nước tự động ngày nay không chỉ là yêu cầu bắt buộc của pháp luật mà còn là công cụ giúp doanh nghiệp quản lý và kiểm soát chất lượng nước một cách hiệu quả. Nhờ khả năng giám sát 24/7 và truyền dữ liệu trực tiếp về cơ quan quản lý, hệ thống này góp phần nâng cao tính minh bạch, giảm rủi ro vi phạm và bảo vệ uy tín doanh nghiệp.
30/09/2025 221 Lượt xem
Nước sạch là nhu cầu quan trọng thiết yếu của toàn thể người dân, việc giám sát và quản lý chất lượng nguồn nước đã trở thành một yêu cầu bắt buộc. Tại Việt Nam Nghị định 53/2024/NĐ-CP đã đặt ra những quy định cụ thể về quan trắc tài nguyên nước, trong đó có việc lắp đặt trạm quan trắc nước sạch tự động, liên tục đối với các công trình khai thác nước mặt và nước dưới đất có quy mô lớn.
26/09/2025 166 Lượt xem
Trong vận hành nhà máy nhiệt điện, chất lượng nước cấp cho lò hơi đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Chỉ một sai sót nhỏ trong khâu xử lý nước cũng có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng như lắng cặn, ăn mòn, giảm hiệu suất truyền nhiệt và thậm chí gây hư hại cho toàn bộ hệ thống. Trong số các chỉ tiêu cần được giám sát, độ dẫn điện (Electrical Conductivity – EC) là thông số nền tảng, phản ánh trực tiếp tổng lượng ion hòa tan trong nước.
25/09/2025 170 Lượt xem
Ô nhiễm môi trường, đặc biệt là ô nhiễm nguồn nước, đang trở thành thách thức chung không chỉ tại Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới. Các nguồn thải từ khu công nghiệp, nhà máy sản xuất, khu đô thị… ngày càng phức tạp cả về lưu lượng lẫn thành phần ô nhiễm, đòi hỏi giải pháp giám sát chặt chẽ và chính xác hơn. Ở bối cảnh đó, WQMS (Water Quality Monitoring System) – Hệ thống quan trắc chất lượng nước – ra đời như một công cụ quan trọng, cho phép theo dõi các chỉ tiêu một cách tự động.
22/09/2025 187 Lượt xem
Trong hai ngày 19–20/9/2025, tại Khách sạn Yasaka, 18 Trần Phú, Lộc Thọ, Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, Chi hội Cấp thoát nước Miền Trung – Tây Nguyên đã long trọng tổ chức Hội nghị sơ kết công tác năm 2025, do Công ty Cổ phần Cấp nước Khánh Hòa chủ trì.
Sự kiện có sự tham dự của các đơn vị hội viên, chuyên gia, nhà quản lý và doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực cấp thoát nước, tạo diễn đàn trao đổi kinh nghiệm và thảo luận định hướng phát triển chung cho khu vực.
12/09/2025 232 Lượt xem
Trong lĩnh vực phân tích và giám sát chất lượng nước, TOC (Total Organic Carbon – Tổng cacbon hữu cơ) là một chỉ tiêu quan trọng, phản ánh tổng hàm lượng các hợp chất hữu cơ có trong mẫu nước. Việc theo dõi TOC giúp đánh giá mức độ ô nhiễm, kiểm soát quy trình sản xuất và đảm bảo tuân thủ các quy chuẩn môi trường. Trong phòng thí nghiệm, phương pháp sử dụng máy quang phổ HACH DR3900 kết hợp bộ thuốc thử TNTplus đang được nhiều đơn vị lựa chọn nhờ tính chính xác, an toàn và thuận tiện.
Xem thêm