ĐỘ ĐỤC (TURBIDITY): TIÊU CHUẨN QUAN TRỌNG VÀ PHƯƠNG PHÁP ĐO LƯỜNG CHÍNH XÁC TRONG XỬ LÝ NƯỚC
Độ đục là một trong những chỉ số vật lý cơ bản nhưng có ý nghĩa quyết định đối với chất lượng nước, đặc biệt trong các nhà máy xử lý nước uống và hệ thống giám sát môi trường. Khác với vẻ ngoài chỉ đơn thuần là độ trong/đục, chỉ số này liên quan trực tiếp đến sự hiện diện của các hạt lơ lửng, ảnh hưởng đến hiệu quả khử trùng, rủi ro sức khỏe cộng đồng, và khả năng tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
Bài viết này của Aquaco sẽ đi sâu vào định nghĩa, tầm quan trọng, và các nguyên tắc khoa học về đo lường độ đục (NTU) để đảm bảo độ chính xác tuyệt đối và tối ưu hóa quy trình quản lý chất lượng nước.
1. Định nghĩa và bản chất của độ đục
Độ đục là thước đo mức độ trong suốt (hay độ trong) của chất lỏng. Về bản chất, đây là sự phản ánh mức độ ánh sáng bị tán xạ và hấp thụ khi truyền qua nước do sự hiện diện của các hạt lơ lửng.
Một mẫu nước được coi là có độ đục cao khi chứa một lượng lớn các hạt không hòa tan, không nhìn thấy được bằng mắt thường. Những hạt này làm giảm khả năng truyền sáng của nước, khiến nước trở nên mờ và kém hấp dẫn.
Các hạt lơ lửng gây ra độ đục rất đa dạng về kích thước và thành phần, bao gồm:
-
Chất vô cơ: Bùn, sét, cặn lắng do xói mòn.
-
Chất hữu cơ: Các mảnh vụn thực vật, động vật và các chất keo hữu cơ.
-
Vi sinh vật: Vi khuẩn, tảo, virus và các mầm bệnh (ví dụ: Cryptosporidium, Giardia).
Khi nồng độ của các hạt này tăng lên sẽ cản trở đường truyền của ánh sáng, dẫn đến tăng độ đục.
Thiết bị đo độ đục online TU5400sc HACH
2. Tầm quan trọng của việc kiểm soát độ đục
Việc kiểm soát và giám sát độ đục là yêu cầu bắt buộc đối với mọi đơn vị vận hành hệ thống nước, từ nhà máy xử lý nước sạch đến giám sát môi trường.
2.1. Bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Đây là lý do quan trọng nhất, đặc biệt đối với nước uống. Các hạt lơ lửng gây ra độ đục có thể đóng vai trò là lớp bảo vệ vật lý cho các vi khuẩn, virus và mầm bệnh nguy hiểm (ví dụ: bào nang Giardia lamblia và Cryptosporidium parvum).
-
Giảm hiệu quả khử trùng: Độ đục cao sẽ che chắn các vi sinh vật khỏi tác động của hóa chất khử trùng (như Clo). Điều này làm cho quá trình khử trùng bị thất bại, tạo ra nguy cơ cao bùng phát dịch bệnh lây truyền qua đường nước.
-
Cảnh báo mầm bệnh: Giám sát độ đục liên tục là một công cụ cảnh báo sớm cực kỳ hiệu quả, cho phép các nhà máy nước can thiệp kịp thời để đảm bảo nước đầu ra đạt chuẩn an toàn vệ sinh.
2.2. Yếu tố thẩm mỹ và bảo vệ môi trường
-
Nước uống có độ đục cao sẽ không hấp dẫn về mặt thị giác, có thể có mùi hoặc vị lạ và dễ bị người tiêu dùng đánh giá là kém chất lượng, gây mất niềm tin.
-
Trong các thủy vực (sông, hồ), độ đục tăng cao do dòng chảy hoặc xói mòn cản trở ánh sáng mặt trời xuyên xuống tầng nước sâu, làm giảm quá trình quang hợp của thực vật thủy sinh. Điều này làm suy giảm hệ sinh thái, ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn và khả năng sống sót của các loài cá và sinh vật đáy.
2.3. Tuân thủ quy định và tối ưu hóa quy trình xử lý
Các cơ quan quản lý chất lượng nước trên toàn thế giới đều đặt ra các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về độ đục. Việc đo lường chính xác là bắt buộc để đáp ứng các tiêu chuẩn này và tránh các vi phạm pháp luật.
Giám sát độ đục sau từng màng lọc là yếu tố then chốt để đánh giá hiệu suất của bộ lọc. Dữ liệu độ đục giúp các nhà vận hành:
-
Phát hiện thủng lọc (Filter Breakthrough): Khi độ đục tăng đột ngột, đó là dấu hiệu cảnh báo bộ lọc đang gặp sự cố, cần can thiệp ngay lập tức.
-
Quản lý rửa ngược (Backwash): Xác định thời điểm tối ưu để thực hiện chu kỳ rửa ngược, từ đó tiết kiệm nước, năng lượng và kéo dài tuổi thọ vật liệu lọc.
3. Nguyên tắc đo lường độ đục
Để quản lý độ đục một cách khoa học, việc đo lường phải được thực hiện theo nguyên tắc và tiêu chuẩn quốc tế nhằm đảm bảo tính chính xác và nhất quán.
3.1. Đơn vị đo lường và phương pháp nephelometry
Độ đục được đo bằng đơn vị đo độ đục Nephelometric (NTU).
Phương pháp Nephelometry (hay còn gọi là đo tán xạ): Đây là phương pháp đo tiêu chuẩn và được chấp nhận rộng rãi nhất trên thế giới. Nguyên lý hoạt động dựa trên việc chiếu một chùm tia sáng (ánh sáng tới) qua mẫu nước và đo cường độ ánh sáng bị tán xạ bởi các hạt lơ lửng ở góc 90 độ so với chùm ánh sáng tới.
Lượng ánh sáng tán xạ được đo tỉ lệ thuận với nồng độ độ đục. Phương pháp này đặc biệt nhạy cảm với các hạt mịn, giúp phát hiện sớm các thay đổi chất lượng nước và đánh giá hiệu suất của màng lọc.
Sự khác biệt giữa NTU, FNU, FTU, FAU và JTU trong đo độ đục nước là gì?
3.2. Tiêu chuẩn hiệu chuẩn (calibration)
Để đảm bảo tính chính xác và khả năng so sánh của kết quả đo, các máy đo độ đục phải được hiệu chuẩn định kỳ. Tiêu chuẩn vật chất sơ cấp được công nhận trên toàn thế giới để hiệu chuẩn thiết bị là Formazin.
Chỉ khi thiết bị được hiệu chuẩn chính xác bằng Formazin, các kết quả đo mới có thể được coi là hợp lệ và được chấp nhận cho mục đích báo cáo tuân thủ quy định.
4. Phân biệt độ đục và tổng chất rắn lơ lửng (TSS)
Mặc dù cả độ đục và tổng chất rắn lơ lửng (TSS - Total Suspended Solids) đều liên quan đến các hạt huyền phù trong nước, đây là hai thông số hoàn toàn khác nhau về bản chất và phương pháp đo lường. Việc hiểu rõ sự khác biệt này là rất quan trọng trong việc áp dụng quy trình kiểm soát chất lượng nước hiệu quả.
4.1. Sự khác biệt cốt lõi
|
THUỘC TÍNH |
ĐỘ ĐỤC (TURBIDITY) |
TSS (TOTAL SUSPENDED SOLIDS) |
|
Bản chất |
QUANG HỌC & Phương pháp-dẫn xuất. Phản ánh khả năng tán xạ của các hạt. |
KHỐI LƯỢNG & Tuyệt đối. Phản ánh tổng trọng lượng thực của vật chất lơ lửng. |
|
Đơn vị đo |
NTU |
mg/L |
|
Ứng dụng chính |
Giám sát liên tục hiệu suất lọc, cảnh báo sớm nguy cơ mầm bệnh và tuân thủ tiêu chuẩn nước uống. |
Xác định tải lượng vật chất trong nước thải, bùn hoặc kiểm tra tuân thủ tiêu chuẩn môi trường. |
-
Độ đục là phép đo quang học, bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi kích thước, hình dạng và tính chất phản xạ của các hạt. Các hạt rất mịn có thể tạo ra độ đục cao hơn so với một lượng vật chất lớn hơn nhưng ít tán xạ ánh sáng hơn.
-
TSS là phép đo khối lượng, chỉ tính tổng trọng lượng của chất rắn lơ lửng, không quan tâm đến khả năng tán xạ ánh sáng.
4.2. Mối tương quan
Mặc dù TSS và độ đục thường có mối tương quan, khi TSS tăng thì độ đục thường tăng theo, mối quan hệ này không tuyến tính và thay đổi tùy thuộc vào nguồn nước.
Không thể trực tiếp chuyển đổi kết quả đo từ NTU sang mg/L mà không thiết lập một đường chuẩn tương quan cụ thể cho từng nguồn nước và ứng dụng. Tuy nhiên, độ đục vẫn là công cụ tuyệt vời để giám sát hay đổi TSS một cách liên tục và nhanh chóng trong các quy trình xử lý.
5. Kết luận
Tóm lại, độ đục là một chỉ số chất lượng nước có vai trò đa chiều và không thể thiếu trong bất kỳ quy trình xử lý nào. Đây là chỉ dấu về hiệu quả của quá trình lọc và khử trùng, đồng thời là công cụ cảnh báo trực tiếp về rủi ro sức khỏe tiềm ẩn.
Việc áp dụng các nguyên tắc đo lường chính xác bằng phương pháp Nephelometry và sử dụng tiêu chuẩn Formazin là nền tảng để:
-
Đảm bảo an toàn: ngăn chặn các mầm bệnh nguy hiểm ẩn nấp trong các hạt lơ lửng.
-
Tuân thủ quy định: đáp ứng nghiêm ngặt các tiêu chuẩn pháp lý về nước sạch.
-
Tối ưu hóa vận hành: kịp thời phát hiện sự cố thủng lọc và điều chỉnh chu trình rửa ngược.
Kiểm soát độ đục chính là kiểm soát chất lượng và an toàn. Aquaco cam kết cung cấp các giải pháp giám sát độ đục tiên tiến, giúp các nhà vận hành duy trì hiệu suất hệ thống cao nhất và đảm bảo nguồn nước an toàn tuyệt đối.
Công ty cổ phần thiết bị công nghệ AQUA
Văn phòng đại diện: 23 Đường Số 4, Cư Xá Chu Văn An, Phường Bình Thạnh, TP.HCM.
Văn phòng giao dịch: Số 2 đường 5, Khu phố 67, Phường Hiệp Bình, TP HCM.
Hotline: 0909 246 726
Tel: 028 6276 4726
Email: info@aquaco.vn
Tin tức liên quan
25/11/2025 52 Lượt xem
Mở rộng công suất nhà máy là dấu hiệu tích cực của sự tăng trưởng, nhưng đồng thời cũng đi kèm với yêu cầu tuân thủ nghiêm ngặt hơn từ cơ quan quản lý về môi trường. Việc nâng cấp hệ thống quan trắc nước thải tự động là một khoản đầu tư bắt buộc để đảm bảo doanh nghiệp không chỉ đáp ứng lưu lượng xả thải tăng cao mà còn tuân thủ các quy chuẩn pháp lý mới nhất.
Vậy làm thế nào để thực hiện quá trình nâng cấp này một cách an toàn, hiệu quả, không gây gián đoạn sản xuất và tối ưu chi phí?
22/11/2025 63 Lượt xem
Khi doanh nghiệp mở rộng công suất sản xuất, hệ thống quan trắc quan trắc nước thải online có cần nâng cấp theo không hay có thể tận dụng hệ thống hiện tại?
Việc tăng quy mô vận hành đồng nghĩa với lưu lượng, tải lượng ô nhiễm và yêu cầu báo cáo dữ liệu cũng thay đổi theo, khiến hệ thống quan trắc có thể phải đáp ứng thêm các chỉ tiêu mới, tần suất truyền dữ liệu cao hơn hoặc số lượng điểm đo lớn hơn.
19/11/2025 68 Lượt xem
Trong các hệ thống quan trắc nước thải, nước mặt và nước cấp, việc lựa chọn đúng cảm biến đo các chỉ tiêu như TSS (Tổng chất rắn lơ lửng), pH, Amoni (NH₄⁺), Nitrat (NO₃⁻) đóng vai trò quyết định đến chất lượng dữ liệu và khả năng tuân thủ quy chuẩn.
Sai cảm biến hoặc cảm biến không phù hợp với tính chất mẫu có thể dẫn đến sai số lớn, tắc nghẽn, giảm tuổi thọ thiết bị, thậm chí làm hệ thống quan trắc bị đánh giá "không đạt" trong các đợt kiểm định, thanh kiểm tra.
18/11/2025 99 Lượt xem
Chất lượng nước cấp cho lò hơi và tuabin ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu suất phát điện, tuổi thọ thiết bị và an toàn vận hành trong nhà máy nhiệt điện. Những tạp chất tồn dư dù ở nồng độ rất thấp cũng có thể gây ra cáu cặn, ăn mòn hoặc thất thoát nhiệt nghiêm trọng. Trong đó, Silica (SiO₂) và Phosphate (PO₄³⁻) là hai chỉ tiêu quan trọng nhất cần được kiểm soát liên tục và chính xác.
14/11/2025 106 Lượt xem
Trong bối cảnh đô thị hóa và phát triển nhanh chóng của các ngành công nghiệp - dịch vụ tại TP. Hồ Chí Minh, nhu cầu xử lý nước thải ngày càng trở thành yêu cầu bắt buộc đối với mọi doanh nghiệp, tòa nhà, khu dân cư, cơ sở y tế và cơ sở sản xuất. Một hệ thống xử lý nước thải được thiết kế đúng chuẩn không chỉ giúp chủ đầu tư đáp ứng các quy định của cơ quan quản lý môi trường, mà còn đảm bảo quá trình vận hành an toàn, ổn định, hạn chế rủi ro pháp lý góp phần nâng cao hình ảnh uy tín của dự án.
11/11/2025 105 Lượt xem
Thiết bị quan trắc Online, phòng thí nghiệm hay cầm tay của Hach là công cụ không thể thiếu để duy trì tính chính xác trong kiểm soát chất lượng và tuân thủ quy định môi trường. Khi xảy ra sự cố, điều khách hàng cần là một giải pháp nhanh chóng, chuyên nghiệp và đáng tin cậy.
Aquaco hiểu rõ tầm quan trọng của sự liên tục trong hoạt động quan trắc.
08/11/2025 108 Lượt xem
Trong xu hướng quản lý môi trường hiện nay, các cơ quan chức năng đang dần chuyển đổi từ việc giám sát chỉ tiêu COD (nhu cầu Oxy hóa học) sang chỉ tiêu TOC (Tổng Carbon hữu cơ) - một chỉ tiêu hiện đại, phản ánh chính xác và nhanh hơn mức độ ô nhiễm hữu cơ trong nước. Việc chuyển đổi này giúp cơ quan quản lý và doanh nghiệp nâng cao hiệu quả quan trắc, đồng thời tối ưu chi phí và thời gian vận hành.
06/11/2025 109 Lượt xem
Trong phân tích nước và kiểm soát chất lượng phòng thí nghiệm, việc đảm bảo độ chính xác và tính nhất quán của phép đo là vô cùng quan trọng. Để đáp ứng yêu cầu đó, HACH đã phát triển máy chuẩn độ tự động HACH AT1000 Potentiometric Titrator, giúp tự động hóa hoàn toàn quá trình phân tích. Với thiết kế thân thiện, thao tác dễ dàng và độ chính xác cao, AT1000 là lựa chọn lý tưởng cho các phòng thí nghiệm nước, môi trường, thực phẩm và công nghiệp cần kết quả nhanh, ổn định và đáng tin cậy.
04/11/2025 135 Lượt xem
Nước ngầm là nguồn tài nguyên thiết yếu phục vụ sinh hoạt, sản xuất và duy trì cân bằng môi trường. Tuy nhiên, tình trạng khai thác quá mức tại nhiều khu vực đã khiến mực nước ngầm suy giảm, gây sụt lún và xâm nhập mặn nghiêm trọng. Vì vậy, việc giám sát khai thác nước ngầm liên tục và chính xác trở thành yêu cầu bắt buộc trong công tác quản lý tài nguyên nước.
01/11/2025 199 Lượt xem
Trong bối cảnh đô thị hóa và biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng, nguồn nước sạch trở thành một tài sản vô cùng quý giá. Nước không chỉ là nhu cầu thiết yếu mà còn là yếu tố tiên quyết đối với sức khỏe và sự phát triển bền vững. Trách nhiệm đảm bảo chất lượng nước cấp luôn thuộc về các đơn vị sản xuất và cung cấp nước. Vậy nước đã qua xử lý có thực sự an toàn trong suốt quá trình vận chuyển qua mạng lưới cấp nước phức tạp?
Câu trả lời nằm ở hoạt động quan trắc nước sạch, khâu kiểm soát chất lượng
30/10/2025 131 Lượt xem
Độ đục là một trong những chỉ tiêu quan trọng nhất khi đánh giá chất lượng nước phản ánh mức độ trong, sạch của nguồn nước, đồng thời cho thấy sự hiện diện của các hạt lơ lửng, vi sinh vật hoặc chất hữu cơ. Việc kiểm soát chỉ tiêu này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong các nhà máy xử lý nước cấp, nước uống, cũng như trong hệ thống xử lý nước thải.
28/10/2025 129 Lượt xem
Trong các hệ thống xử lý và phân phối nước, chỉ tiêu Clo dư là thông số quan trọng để đánh giá hiệu quả khử trùng và đảm bảo an toàn vệ sinh nước trước khi cấp đến người sử dụng. Việc duy trì nồng độ Clo ổn định đóng vai trò then chốt trong việc ngăn ngừa tái nhiễm vi sinh và bảo đảm chất lượng nước theo quy chuẩn. Tuy nhiên, các yếu tố như biến động áp lực, nhiệt độ, hay thay đổi thành phần nước đầu vào có thể làm cho việc kiểm soát Clo trở nên khó khăn nếu chỉ dựa vào phép đo thủ công.
Xem thêm